Isilean zizelkatzen duen Nafarroa, solidarioa, bere jakintza osatzen eta partekatzen duena, lurra lantzen duena eta bere fruituak merkaturatzen dituena, aberastasuna sortzen duena, entretenitu eta margotzen duena… azken finean, «Nafarroa erreala» bere arloetan sei pertsona entzutetsutan gorpuztua izan da gaur eguerdian Nafarroako Jauregian Chivite Lehendakariak Karlos III .aren Gurutzearekin aintzatetsi duena.
Gaur eguerdian, Nafarroako Jauregiko Tronu Aretoan, Carlos Ciriza eskultorea, Joaquín Mencos Nafarroako UNICEFeko presidentea, Mariano Jiménez konpositore eta pedagogoa, Esther Burgui UCANeko presidentea, José Julián Garciandía enpresaria eta Tomás Muñoz eszenografo eta margolaria izan dira, duela gutxi Nafarroako Gobernuak saritu dituenak.
Carlos III. aren Gurutzeak banatzeko ekitaldian, María Chivite Navascués Nafarroako Lehendakaria sarituari eta sarituei zuzendu zaie, izan ere, “gaur egungo Nafarroa erreala ordezkatzen dute. Nafarroa industrializatua, bere nekazaritza-sustraiak galdu ez dituena, talentuaren eta kulturaren transmisioagatik nabarmentzen dena eta bere DNAn elkartasuna zein berdintasuna dakartzana”.
Sarituei eta sarituari eginiko eskertzak
Ondoren, Lehendakariak sarituen eta sarituaren merituak nabarmendu ditu. Carlos Cirizari buruz esan du “gure erkidegoko eta beste leku askotako hiri-paisaia zizelatzen gehien lagundu duen eskultore nafarretako bat dela. Gure kaleetan jarritako bere obra batzuez libreki gozatzeko aukera dugu. Eskerrik asko zure obra artistikoagatik”.
“Gizarte zibilaren elkartasuna eta antolaketa-indarra gure erkidegoa definitzen duten bi ezaugarri dira; Nafarroako Marka, esaten dugu orain”, esan du Joaquín Mencosi erreferentzia egiterakoan. “Lur honetan dugun pultsio sozial hori errazten eman du bizitza, bere profesionaltasunaren bidez bideratuz. Orain Unicefen eta arestian Gurutze Gorrian. Eskerrik asko, Joaquín, zure lanagatik”
Mariano Jiménezi dagokionez, Lehendakariak haren konpromisoa azpimarratu du, bere bizitzako joera bat. “Musikan, zineman eta arte eszenikoetan aditua, irakasle eta hizlari gisa egindako lanari esker, arte horiek bideratu eta gure gizartean jende askori helarazi ahal izan dizkiogu. Eskerrik asko, Mariano”.
Esther Burguiren kasuan, Chivite Lehendakariak adierazi du nekazaritza-sektorean emakume bat aukeratzeak ziklo aldaketa bat dakarrela. “Landa-eremuko emakume eta gazteentzat benetako erreferentea zara. Familiako nekazaritza ustiategiaren buru izateaz gain, Nafarroan nekazaritza kooperatibak osatzen dituzten 17.000 pertsonen ageriko aurpegia ere bazara. Berdintasunerako erreferente bihurtzen zaituzten elkarrizketa instituzionaleko lana. Zorionak”.
José Julián Garciandíari dagokionez, Lehendakariak “Sakanan erreferente izatea goraipatu du Lakunza Kalorren gidaritzan egindako ibilbideagatik, baina baita bere komunitatearen garapenean izan duen inplikazioagatik ere: Lanbide Heziketa zonan bultzatu zuen Enpresen Elkartearen sortzailea, Josefina Arregui Klinikako Aholku Batzordeko kidea, tokiko kirolaren laguntzailea. José Julián erreferente bat zara, ez bakarrik zure enpresa-alderdiagatik, baizik eta zure konpromisoagatik. Eskerrik, asko”.
Tomás Muñozi dagokionez, “Jauregi honetako hormetan ikusgai dauden obrak dituela eman du jakitera; hala ere, ongien margotzen dituen koadroak opera bateko ariak dira. Margolari gisa bikaina zara, baina eszena-zuzendari, eszenografo eta argiztatzaile gisa distira egin duzu, antzerki-hizkuntza berri bat sortzen lagunduz. Gainera, Nafarroa osoak eskertu behar dizu zure eskuzabaltasuna, zure aitaren obra ondare publikoari dohaintzan emateagatik. Eskerrik asko, Tomas”, esanez amaitu du.
Sarituen hitzak
Ekitaldian zehar, sarituek ere parte hartu dute. Hala, Carlos Cirizak, “bere emozioa eta esker ona adierazi ditu, egindako bide luzeari buruz hausnartzera gonbidatzen nauelako. Errekonozimendua ez zait arlo pertsonalean bakarrik tokatzen, arteari eta honek gizartean duen paper garrantzitsuari egindako omenaldia ere bada. Arteak ez du soilik edertzen, batu, eraldatu, aberastu, hausnartu eta gizatiarrago bihurtzen gaitu”.
Bestalde, Joaquín Mencosek Nafarroako pertsona solidarioen tradizio luzea azpimarratu du. “Nafarroa solidarioa da, beti esan dugu, datuek hori kontrastatzen dute. Nafarroa beti dago zerrendatik gora beste erkidego batzuekiko konparazioan; ez bakarrik Nafarroako Gobernuak bere aurrekontuekin duen konpromisoagatik, baita Nafarroako herritarren ekarpen indibidualengatik ere, ekonomikoak izan edo erakundeei elkartuak izan. Kooperanteak elkartasun honen bide bat gara”.
Bestalde, Mariano Jiménezek “musika-lan bat entzuten den bakoitzean darion mirari soinu misteriotsua” izan du hizpide. Ezin da azken ministerioa lortu, baina gertu dagoen batera hurbildu behar dugu, non gure baitan gogobetetze sakona sortzen duten hondoa eta forma. Lan musikalera hurbiltze horri eskaini diot nire bizitza profesionala, kemen berarekin eta gogo beroz.
Esther Burguik ere hitz batzuk zuzendu ditu, eta sariketak zer esan nahi duen aipatu du, “landa-munduari ematen zaion balioagatik; landa-eremutik egiten dugun lanari dagokionez, bertakoa zein kolektiboa kontuan hartuta. Lurrarekiko lotura eguneroko bizitzaren parte den leku batean hazteko zortea izan dut. Gurasoek, osaba-izebek eta familiak erakutsi zidaten landa ez dela nekerik gabe ulertzen , baina ezta harrotasunik gabe ere. . . eta batez ere, zerbaitetan ilusioz eta sentimenduz lan egiten denean, merezi duela”, azaldu du.
José Julián Garciandíak, Lakuntzako enpresaburu gisa egindako hitzaldian adierazi du saria “bidaia honetan lagun izan ditudan pertsona askoren lanaren eta ahaleginaren emaitza partekatutzat” jotzen duela. Nire ibilbide osoa Sakanan egin dut. Duela 40 urtetik hona, nire familiak sortutako enpresa zuzentzen dut, denborarekin lan-sozietate anonimo bihurtu genuena. 100 pertsona gara berogailuak eta egur-sukaldeak egiten dugunak 40 herrialde baino gehiagotara esportatuz. Zifretatik haratago, benetan harrotzen nauena giza talde bikaina eraiki izana da, enpresa-proiektu sendoa, iraunkorra eta etorkizun ilusionagarria duena”.
Azkenik, Tomás Muñoz pozik agertu da “kultura eta artea garrantzitsutzat jotzen ziren etxe batean hazi izanaren zorteagatik. Pintorea zen nire aitak marrazten irakatsi zidan eta irakaslea zen nire amak, hezkuntzaren balioa transmititu zidan. Artearekin batera, antzerkia izan zen nire bigarren bokazioa, eta zehazki, opera. Artea gure giza izaerari buruzko hausnarketa bat da”. Muñozek aitona ortuzaina ere ekarri du gogora “ hark lurra maite zuen, baina Iriarte eta Samaniegoren alegiak irakurtzen eta buruz errezitatzen zekielako nabarmentzen omen zen”.
1997an sortutako saria
Karlos III Noblearen Gurutzea 1997an sortu zuen Foru Gobernuak, Nafarroako gizartearen aurrerabideari edo Erkidegoaren kanpo-proiekzioari modu nabarmenean lagundu dioten pertsona eta erakundeei aintzatespen publikoa emateko. Harrezkero, ehun bat gurutze egin dira, eta horiei aurten onartuko diren seiak gehitu behar zaizkie.
Sariak Karlos III Noblearen izena hartzen du. Errege hori Nafarroako errege-erreginen artean nabarmendu zen bere jarrera baketsu eta adiskidetzaileagatik, Kulturaren eta Artearen aldeko ekimenengatik, eta Europako gainerako gorteekin bake eta adiskidetasun harremanak ezartzeagatik.
Kondekorazioa gurutze esmaltatu bat da, eta bertan Carlos III. ak Nafarroako Errege Artxibategi Nagusian kontserbatutako zeruko zigilu errealaren irudi eseria errepikatzen da. Gurutzea, ‘Karolus regis navarre’ kondairak inguratzen du. Atzealdean, “Nafarroako Foru Erkidegoa” esamoldearen gainean dagoen Nafarroako armarria eta “Nafarroako Carlos III Noblearen Gurutzea” elezaharra agertzen dira.
